Tradycja ustna przekazywana z pokolenia na pokolenie  wiąże powstanie domu Esterki  z legendarną ukochaną króla Kazimierza Wielkiego  Żydówka Esterą. Legenda głosi, że Kazimierz Wielki poznał Esterkę polując  w lasach pod Opocznem. Podobno gdy  zbierała zioła dla swojego dziadka  wypadł na nią spłoszony tur  i już miał ją rozmiażdżyć  gdy przeszyty oszczepem runął u jej stóp.  Zbawca okazał się równie dzielnym  jak wspaniałym  i przystojnym  młodzieńcem  o czarnych oczach i włosach. Początkowo król nie zdradzał kim jest  i podawał się za dworzanina królewskiego. Król  Kazimierz i Estera spodobali się sobie. Król ufundował dla Esterki dom który połączony został z zamkiem lochami. Kiedy Żydzi dowiedzieli się, że Esterka  jada trefne potrawy i nie przestrzega szabasu  postanowili ją ukamienować. Króla wówczas nie było w Opocznie.  Esterka przeniknęła  ich zamiary i pod osłoną nocy  uciekła z Opoczna. Król wstrząśnięty jej losem już chciał jechać do Opoczna i ukarać Żydów ale dziewczyna wyprosiła u króla łaskę dla nich. Według późniejszych kronik i tradycji dziadkiem Esterki był Jonas Mordochaj ,który wraz z innymi  Żydami opoczyńskimi został oskarżony o porwanie chrześcijańskiego dziecka. Oskarżyła ich o to Joanna ze Sławna. Kazimierz Wielki  oddał sprawę do sadu nadwornego  i polecił przeprowadzić śledztwo. Nakazał  zapieczętować  bóżnicę i wszystkie sklepy żydowskie oraz zapowiedział, że jeżeli zbrodnia ta naprawdę została dokonana to skonfiskuje Żydom wszystkie majątki i wypędzi ich z kraju. Dzięki Esterce okazało się, że jest to nieprawdą, Żydów uniewinniono. Tyle mówią opoczyńskie legendy.

         

Prawdą jest natomiast, że fundatorem pierwotnego budynku był Kazimierz Wielki. Jednakże obecny budynek pochodzi  prawdopodobnie z XVI w. na co wskazywałyby wątki murów. Pierwotna budowla zbudowana była z kamienia wapiennego. W czasie swojej wielowiekowej   historii  dom Esterki  ulegał licznym przeróbkom. Rysunek T. Chrząńskiego z lat 40-tych XIX w. ukazuje jednopiętrowy, częściowo  zniszczony budynek. W połowie XIX w. dom Esterki został ofiarowany przez Ignacego Drużbackiego, sędziego pokoju i dziedzica dóbr Zameczek Radzie Opiekuńczej. Po odnowieniu dolną część przeznaczono na sklepy, górna na salę zebrań obywatelskich.   W czasie powstania styczniowego w piwnicach mieściło się więzienie dla powstańców. Wspomina o nim min. Stefan Żeromski w powieści „Wierna rzeka”. W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości  po 1918 r. mieściła się w nim siedziba Komendy Wojskowej, potem część  oddziałów starostwa opoczyńskiego. W okresie II wojny światowej dom Esterki zajmowały biura Spółdzielni Spożywców „Społem”.

      

Dom Esterki został gruntownie odbudowany w 1893 r. i restaurowany w 1927 r. Do dzisiaj zachował nadany wówczas wygląd. Obecnie budynek ten ustawiony jest szczytowo  do placu Kościuszki. Jest to obiekt murowany, tynkowany, jednopiętrowy. Do jego najstarszych części  należą  dwa pomieszczenia  na parterze o kolebkowym sklepieniu oraz posiadająca kolebkowe sklepienia piwnica .Ponad oknami pierwszego piętra  dojrzeć można fragmenty napisów łacińskich, majuskułowych z XVI w.  o treści „Zręczna rada nastąpiła   Mąż doskonały służył czasowi    Wszystko obiecał poświęcić pracy i Bogu     Mąż cierpliwy błądził wygnany  z miasta jako pasterz  któremu  oddano w opiekę rzeczy,(miasto).”  W górnej części frontonu domu Esterki  widnieje herb województwa sandomierskiego do którego Opoczno niegdyś należało.

         

Na frontonie domu Esterki 19 III 1931 r.  wmurowana została i odsłonięta  tablica brązowa z popiersiem marszałka Józefa Piłsudskiego. Tablica ta została usunięta  po 1945r.  W 1990 r. ukonstytuował się  Społeczny Komitet Przywrócenia Tablicy Marszałka Józefa Piłsudskiego  w Opocznie z przewodniczącym L. Stolle na czele, który doprowadził do ponownego  wmurowania tablicy. Uroczystość ta odbyła się  12 V 1990r., w 55 rocznicę śmierci Marszałka. Po 1945r. dom Esterki miał wielu użytkowników. Obecnie mieści się w nim biblioteka.

     

Obok domu Esterki  do fragmentów  dawnego układu urbanistycznego  Opoczna zaliczyć można  kamieniczki mieszczące się na placu Kościuszki a zwłaszcza kamieniczki nr 7 i 8, które pochodzą prawdopodobnie z XVII w, lecz zostały  przebudowane w XIX w. Są ustawione szczytowo, murowane, jednopiętrowe o fasadzie trzyokiennej, rozczłonkowanej gzymsami z trójkątnymi szczytami. Kamieniczki usytuowane są szczytem do placu Kościuszki,  z boku znajduje się sień.

 

 

 

 

Plac Kościuszki - w tle dom Esterki

 

Tekst: Lidia Świątek