Galeria Twórców

Antoni Baran

Opublikowano dn. 10.04.2011
Autor: Administrator

Antoni Baran urodził się 1 lutego 1930 roku w wielodzietnej rodzinie w Gorzałkowie.

Wykształcenie zdobył jedynie elementarne (cztery klasy szkoły podstawowej). Pracował zarobkowo na wsi zajmując się uprawą roli, następnie przyuczał się do stolarki i ciesiołki, zdobywając rzetelną umiejętność obróbki drewna. Już wtedy wykazał zdolności artystyczne wykonując ozdobne szczyty dachów, drzwi, okna i inne detale budowlane, poza tym konstruował ptaszki z cienkich deseczek, które miały wyobrażać Ducha Świętego, wykonywał także laski i skrzypce. Pracując w zakładzie płytek ceramicznych, ujawnił swój talent w rzeźbieniu w glinie. Wszystkie te umiejętności wykorzystywał, a by zarobić na utrzymanie rodziny. W 1960 roku ożenił się, dochowując się ośmiorga dzieci. Pierwsze figurki strugał pasąc bydło, a potem już jako dojrzały mężczyzna zobaczył rzeźby Kazimierza Ajsa w muzeum w Piotrkowie Trybunalskim (1954 r.) wtedy postanowił sprawdzić się w podobny sposób. Wziął również udział w konkursie sztuki ludowej w Kielcach (1957 r.) oraz rozpoczął współpracę z „Desą" i „Veritasem" (1958 r.). Wspomniane kontakty i pozytywne oceny wykonywanych prac zdecydowały o zajęciu się rzeźbieniem już bardzo poważnie i systematycznie.
 
Antoni Baran rzeźbi głównie w drewnie lipowym i osikowym, ponieważ są to drewna miękkie, podstawy a także ramy płaskorzeźb wykonuje przeważnie z brzozy lub sosny. Dużą wagę przykłada do surowca i jego przygotowania, aby nadawał się od dalszej obróbki. Dlatego ścięte drzewo musi poleżeć około roku. Należy je okorować, następnie pociąć, ułożyć przekładając poprzeczkami. Rzeźba wykonana z tak przygotowanego drewna nie pęka. Po wyschnięciu „dechy" dzieli się na klocki, te muszą być dokładnie oheblowane. 
 
Pan Antoni szczególnie lubi wykonywać płaskorzeźby ujęte w ramy. Mniej przekonany jest do pojedynczych figurek, ale na nie jest duże zapotrzebowanie, dlatego struga ich wiele. Rzeźbiarz prace swoje wykonuje stosując typowe narzędzia. Okorowuje przy pomocy strugów, tnie piłą, obciosuje siekierą, w dalszej kolejności korzysta z różnych dłutek (płaskich, półokrągłych i trójkątnych). Niektóre detale wycina nożykami, przystosowanymi do nowej roli sposobem domowym.

Antoni Baran tworzy zwykle kilka rzeźb równocześnie, realizując ten sam temat. W rzeźbie pełnej o płaskorzeźbie twórca realizuje postacie pojedyncze oraz sceny zbiorowe. Wykorzystując możliwości warsztatowe, wykonuje zróżnicowane kompozycje figuralne, nadaje im kształt rzeźb wolnostojących „obrazów", kapliczek i ołtarzyków. Mówiąc o cechach formalnych prac pana Antoniego, należy zwrócić uwagę na ich zróżnicowaną przestrzenność, oszczędność w kreśleniu poszczególnych postaci oraz na koloryt. Zastosowane przez rzeźbiarza barwy pełnią dwojaką funkcję, po pierwsze estetyczną, po drugie symboliczną. 
 
Symbolika używanych kolorów wyraża pewne skojarzenia indywidualne rzeźbiarza, związane z jego własnymi spostrzeżeniami, na temat barw w środowisku chłopskim. Według wspomnianych kolor niebieski oznacza niebo i daje światło, złoto i srebro świadczy o bogactwie, biel w zestawieniu z czernią przywodzi na myśl dostojeństwo i godność, a sama czerń kojarzy się z żałobą i powagą. Stosuje zwykle barwy nasycone. W większości prac poza określoną plamą koloru nakłada cętkowania złociste lub srebrzyste, a także zdobi powierzchnię  rzeźby dodatkową fakturą, stosując techniki snycerskie. 
 
Szczególne miejsce w twórczości Antoniego Baran zajmuje tematyka sakralna, na dalszym miejscu znajduje się świecka. W grupie pierwszej należy wymienić realizacje poświęcone Matce Bożej, Chrystusowi, świętym i stosunkowo często podejmowanej scenie biblijnej „Adam i Ewa w raju". W zespole drugim znajdują się sceny z życia codziennego i świątecznego wsi, a także postacie związane z dziejami Polski. 
 
W zbiorach muzeów polskich znajduje się ponad 300 prac tego twórcy. Stosując kryterium wielkości kolekcji, wśród tych placówek należy wymienić : Muzeum Regionalne w Opocznie, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Archeologiczne i Etnograficznie w Łodzi, Muzeum Wsi Radomskiej, Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim, Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Muzeum Piotrkowie Trybunalskim. Oprócz tego wiele rzeźba znalazło nabywców prywatnych w Polsce, Stanach Zjednoczonych, Australii, Francji, Niemczech, Bułgarii i Wietnamie. Według danych szacunkowych Antoni Baran wykonał około dwóch tysięcy realizacji. 
 
Po 1977 roku pan Antoni jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Poświęcono mu wiele opracowań, zwykle krótkich (w różnych katalogach wystaw). Należy zaznaczyć, iż rzeźbiarz otrzymał najwyższe odznaczenie przyznawane przez Ministra Kultury dla twórcy ludowego - Nagrodę im. Oskara Kolberga w 1997 roku.    
 
Jego prace były pokazywane na około czterdziestu wystawach i przeglądach pokonkursowych oraz ekspozycjach stałych i czasowych organizowanych przez muzea, galerie i inne placówki kulturalne.  
Tomasz Łuczkowski
Liczba wyświetleń: 6892

Powrót
BIBLIOTEKA

Biblioteka

Biblioteka

MIEJSKI DOM KULTURY

MIEJSKI DOM KULTURY

MIEJSKI DOM KULTURY

MUZEUM

MUZEUM

MUZEUM

KRYTA PŁYWALNIA

KRYTA PŁYWALNIA

KRYTA PŁYWALNIA

Facebook płytka ceramiczna

Festiwal Płytki Ceramicznej

Facebook Gmina

Gmina Opoczno

youtube

Odwiedź nas na youtube

Opoczno Stolicą Oberka

Opoczno Stolicą Oberka

Opoczno Stolicą Oberka