Charakter podejmowanych czynności przez strażników miejskich uzależniony jest od poszczególnych miesięcy w roku oraz zwiększonej ilości odnotowanych ukierunkowanych zgłoszeń mieszkańców, np. dotyczących spalania odpadów w domowych instalacjach grzewczych.
Funkcjonariusze Straży Miejskiej w Opocznie w miesiącach październik-grudzień, będą prowadzić zintensyfikowane działania dotyczące kontroli domowych pieców grzewczych i przydomowych kotłowni oraz miejsc prowadzenia działalności gospodarczej pod kątem ujawnienia spalania materiałów niedozwolonych prawem, w tym spalania śmieci.
W kolejnych porach roku prowadzone są natomiast działania wynikające zarówno ze zgłoszeń przekazanych przez podmioty zewnętrzne (np. Wydział Ochrony Środowiska UM, Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej UM, Zakład Usług Komunalnych ) jak i własnych interwencji oraz zgłoszeń mieszkańców. Kontrolowane są nieruchomości pod kątem:
- wyposażenia nieruchomości w urządzenia służące do gromadzenia odpadów komunalnych;
- wyposażenia nieruchomości w zbiornik bezodpływowy, przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych lub przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej;
- złożenia przez właściciela nieruchomości deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
- udokumentowania usuwania odpadów komunalnych, nieczystości ciekłych.
Ponadto prowadzone są:
- całoroczne działania związane z lokalizacją miejsc tzw. dzikich wysypisk śmieci,
- monitorowanie miejsc zagrożeń poprzez m.in. montowanie urządzeń samoczynnie rejestrujących (fotopułapek) zdarzenia społecznie uciążliwe,
- czynności zmierzające do ujęcia sprawców zanieczyszczenia i doprowadzenia do usunięcia odpadów.
- działania zmierzające do usunięcia wraków pojazdów czy tez porzuconych części i elementów pojazdów.
Podczas wykonywania codziennych zadań Straż Miejska w Opocznie wykorzystuje niezbędny sprzęt oraz wyposażenie. Na wyposażeniu patrolu są: czujniki tlenku węgla, wilgotnościomierz, sprzęt do poboru próbek popiołu oraz paliw zabronionych, fotopułapki, zadymiarka kanałowa, kamera termowizyjna. W celu monitorowania niskiej emisji na terenie Opoczna, Strażnicy korzystają również z obserwacji dokonywanych przy operatorów Monitoringu Wizyjnego Miasta przy użyciu kamer obrotowych.
Na podstawie otrzymanych upoważnień od Burmistrza Miasta Opoczna do wykonywania przez funkcjonariuszy Straży Miejskiej funkcji kontrolnych wynikających z przestrzegania i stosowania przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) na podstawie art. 379 cyt. ustawy kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do: wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem na teren nieruchomości, wstępu do obiektu lub jego części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6:00 do 22:00 na pozostały teren, przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych, żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego, żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.
Właściciel kontrolowanej nieruchomości ma obowiązek wpuszczenia funkcjonariuszy Straży Miejskiej w Opocznie wraz z pracownikami Wydziału Ochrony Środowiska w celu przeprowadzenia przedmiotowej kontroli. Jeżeli odmówi, zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej zawartej art. 225 § 1. Kodeksu Karnego: „Kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.